Phượng Hoàng – Tezuka Osamu

Phượng Hoàng: Một Thế Giới Cổ Đại và Hiện Đại Đan Xen

Kể từ lâu, truyền thuyết về “Chim Lửa” Hi no Tori đã làm xiếc tâm hồn những người tìm kiếm vĩnh cửu. Loài chim này được cho là có khả năng trao cho ai uống máu của nó sức sống bất tử, tượng trưng cho sự thần thánh và huyền bí. Và từ đó, hành trình săn lùng và khám phá về con chim huyền thoại bắt đầu, một hành trình kéo dài, liên kết quá khứ và tương lai, những mảnh đời gắn kết với nhau một cách kỳ diệu.

Chim Lửa của tác giả Tezuka Osamu không chỉ đơn thuần là một bộ truyện tranh manga, mà còn là “tác phẩm cả đời” của tác giả. Với 12 tập sách khép kín, mỗi tập đề cập đến một câu chuyện riêng biệt trong các thời kỳ khác nhau của lịch sử. Từ quá khứ xa xôi đến tương lai chưa từng thấy, mỗi trang sách là một cuộc phiêu lưu đầy màu sắc và bất ngờ.

Về mặt nghệ thuật, Chim Lửa không ngừng gợi mở với chủ đề luân hồi và sự bất tử qua máu của loài chim Phượng Hoàng. Tuy nhiên, sự bất tử ấy không phải lúc nào cũng đem lại hạnh phúc, mà có khi lại mang theo lời nguyền đáng sợ. Việc Tezuka kết hợp luân hồi theo triết lý Phật giáo làm nền tảng cho từng câu chuyện, từ quá khứ đến tương lai, khiến cho Chim Lửa trở nên ấn tượng và sâu sắc hơn bao giờ hết.

Những câu chuyện trong bộ truyện mang đậm nét hình thức độc đáo. Ví dụ, tập Vũ Trụ kể về bốn phi hành gia gặp khó khăn tột cùng khi phải rời tàu vũ trụ của mình. Cách bố cục và thiết kế hình ảnh được xây dựng mạnh mẽ và mô phỏng thực tế đến từng chi tiết, khiến cho việc đọc trở nên mê hoặc và cuốn hút hơn bao giờ hết.

Với sự kết hợp tinh tế giữa lịch sử, triết lý và nghệ thuật, Chim Lửa thực sự là một tác phẩm xuất sắc đáng để theo dõi. Qua từng trang sách là một chuyến hành trình không chỉ về quá khứ và tương lai, mà còn về bản chất của sự sống và cái chết, về nguồn gốc và điểm kết của mỗi con người và vũ trụ.Sau cái chết của một nhân vật, anh ta được đại diện trong một số trang bằng một loạt các khung màu đen trống rỗng. Tezuka được cho là đã chịu ảnh hưởng sáng tạo ra bộ truyện sau khi nghe âm nhạc của Igor Stravinsky. Ông cũng nói rằng ông đã tạo ra hình ảnh “con Chim lửa” khi rất ấn tượng bởi hình tượng Chim lửa trong bộ phim hoạt hình Konyok Gorbunok của đạo diễn Ivan Ivanov-Vano. Phoenix bao gồm 12 câu chuyện độc lập với nhau, trải dài từ quá khứ đến tương lai, được liên kết bằng truyền thuyết về con chim lửa có khả năng ban cho con người sự bất tử.
Mười hai câu chuyện hay còn gọi là 12 arc, được gọi như sau:
– Dawn.
– Future.
– Yamato.
– Space.
– Karma.
– Resurection.
– Nostalgia.
– Civil war.
– Robe of feathers.
– Strange beings.
– Life.
– Sun.
Mỗi arc trong Phoenix tuy đề cập đến những chủ đề riêng biệt nhưng đều có điểm chung là thể hiện nỗi đau khổ và hạnh phúc, lòng hận thù và sự vị tha, tham vọng và lý trí của nhân loại qua vô hạn thời đại.
Nhân vật:
Với 12 câu chuyện độc lập thì Phoenix sở hữu lượng nhân vật chính vô cùng hùng hậu, đủ mọi tính cách. Bạn có thể thích nhân vật này, ghét nhân vật kia nhưng chắc chắn là bất kỳ nhân vật nào cũng sẽ để lại ấn tượng trong lòng bạn. Với thời lượng mỗi arc khá ngắn, dài nhất là Sun với 2 vol truyện, ngắn nhất là Robe of feathers với chưa đến nửa vol, Tezuka phải hạn chế đến mức tối đa các cảnh hồi tưởng. Có những arc quá ngắn, từ nửa vol đến 1 vol, Tezuka thường sẽ làm nổi bật nhân vật chính của arc đó bằng các hành động bất ngờ, độc đáo, thay vì sa đà vào việc phát triển nhân vật. Với những arc dài, quan trọng thì Tezuka làm rất kỹ phần phát triển nhân vật, đến nỗi phát triển nhân vật của một số nhân vật đã trở thành kinh điển như Gaou trong Karma arc, Romy trong Nostalgia hay Inugami trong Sun.
Sau đây là một số nhân vật mà người viết đánh giá cao nhất trong Phoenix:
The Phoenix:
Phản diện chính của cả bộ truyện. Vô lương, thủ đoạn, nuốt lời, con chim lửa này đại diện cho tất cả những gì xấu xa nhất mà bạn có thể nghĩ đến. Là hiện thân của tác giả, tuy có sức mạnh vô cùng to lớn, nhưng con chim lửa vô lương này không sở hữu thứ sức mạnh toàn năng. Nó vừa mang cái nhìn lạnh lùng đến mức khó hiểu của bậc thần thánh nhưng đôi khi, lại có trái tim của một con người, biết yêu thương, biết đồng cảm.
Gaou:
Karma được nhiều người, cả fan lẫn giới học giả đánh giá là arc tiêu biểu nhất của Phoenix phần lớn là nhờ vào nhân vật này. Quá trình phát triển của Gaou ấn tượng đến mức nó được sử dụng trong các tác phẩm nổi tiếng của Naoki Urasawa như Otcho trong 20th century boys hay Kevin Yamagata.Trong Billy Bat. Và vì Kentaro Miura là một fan của Buddha, mà Buddha lại dựa vào Karma arc nên tôi không ngạc nhiên lắm nếu Miura “mượn” chút ít từ Gaou để xây dựng nhân vật Guts.

Romy: Nhân vật nữ chính trong Nostalgia. Người phụ nữ duy nhất được con chim lửa nhớ tên trong vô số sinh vật mà nó từng gặp. Romy không sinh ra đã mạnh mẽ sẵn. Cô chỉ như bao thiếu nữ tuổi mới lớn khác, mơ mộng, yếu đuối, dễ vỡ. Sau cái chết của chồng, cô đã khóc rất lâu, rất lâu… Nhưng số phận nghiệt ngã buộc người phụ nữ này phải đứng dậy và chiến đấu! Tôi tự hỏi thứ sức mạnh gì có thể giúp cho một cô gái loạn luân với chính con cháu của mình suốt hàng thập kỉ để duy trì nòi giống loài người trên Eden 17? Thứ ý chí gì giúp cho người phụ nữ mất hết cả chồng lẫn con, chịu được sự cô đơn suốt hàng trăm năm để xây dựng Eden từ một nơi cằn cỗi thành cả nền văn minh rực rỡ? Và niềm hoài cổ nào khiến cô từ bỏ tất cả, chu du khắp vũ trụ để tìm về Đất mẹ? Để rồi… Để rồi… Ngu ngốc ư? Phải! Đáng nể phục ư? Lại càng phải! Mỗi lần nhìn vào Romy, tôi lại chợt rùng mình trước sự mạnh mẽ của các nữ chính mà Tezuka tạo nên. Người thì hy sinh tình yêu của mình để cho nhân loại cơ hội tái sinh, kiên nhẫn chờ đợi người yêu suốt 3 tỷ năm trong tập hợp vô hạn đa vũ trụ. Người thì sát cánh bên gia tộc đến những giây phút cuối cùng, để rồi chết một cách kiêu hãnh. Kẻ thì tự nguyện mắc kẹt trong vòng lặp vĩnh cửu, chỉ vì thương xót cho các sinh vật bị thương trong chiến tranh, xung đột từ vô hạn thời đại. Ơi sao tôi ghét mấy con nhỏ bánh bèo trong shoujo manga quá…

Inugami: Nếu hỏi tôi yêu thích nhân vật nam chính nào nhất trong Phoenix thì rất tiếc đó không phải Gaou, mà là Inugami. Lý do ư? Có lẽ là vì tư tưởng của cậu ta cũng giống tôi và quyết tâm của nhân vật này trong việc chiến đấu cho lý tưởng của mình. Tôi còn nhớ khi đối đầu với quân chủ lực của triều đình, nhận ra thất bại không thể tránh khỏi, Inugami đã tự nộp mình. Và điều đầu tiên mà cậu cầu xin chủ tướng phe địch không phải là mạng sống bản thân, mà là mạng sống cho người dân trong lãnh địa của cậu. “Những người trong làng của tôi là người vô tội, vì vậy xin đừng giết họ. Hãy để tôi viết một lá thư từ biệt cho người dân của tôi. Sau đó, bạn có thể đưa tôi đến thủ đô”. Lãnh đạo chiến đấu để bảo vệ niềm tin nhưng không áp đặt niềm tin đó lên người dân của mình. Lãnh đạo tự mình chịu trách nhiệm chứ không đổ lỗi “tại dân”. Kẻ như thế, người đời gọi là ngu ngốc. Nhưng kẻ như thế, quả thật khó tìm. Và dĩ nhiên, thật đáng ngưỡng mộ!

Cảm nhận: Chà, cảm giác đầu tiên khi mới đọc Phoenix có lẽ là sự choáng ngợp. Nhất là sau khi coi xong Future, cái kết của nó làm người viết thực sự ngợp thở. Các câu chuyện trong Phoenix tuy độc lập nhưng nếu để ý kỹ thì nó có sự liên kết rất rõ ràng. Có những chi tiết trong arc trước sẽ đóng vai trò quan trọng trong arc sau. Vì vậy người viết khuyên bạn nên đọc theo thứ tự xuất bản (bản dịch của Viz có sắp sẵn, rất tiện) chứ đừng có đọc theo trình tự thời gian trong truyện. Phoenix có lượng triết lý khổng lồ nhất trong các tác phẩm của Tezuka, nhưng đừng sợ vì ông chia đều nó ra trong 12 câu chuyện khác nhau nhằm tránh người đọc quá tải cũng như tạo điều kiện cho việc tạo độ sâu cho từng câu chuyện. Bạn thích chủ đề tận thế, vũ trụ học? Welcome to Future arc. Thích tìm hiểu về triết lý Phật môn? Karma sẽ khiến bạn muốn đi tu. Chiến tranh, tham vọng, quyền lực? Civil war. Triết học bản thể, thuyết hiện sinh, thuyết hư vô? Resurrection is the best! Thuyết vị lợi? Tôi chắc chắn Life sẽ khiến bạn phải suy nghĩ nhiều đấy. Và nếu bạn là người yêu thích tự do, căm ghét sự áp đặt tư tưởng, ý chí thì Sun arc là một lựa chọn tuyệt vời. Các sinh vật trong Phoenix luôn phải chịu đựng sự đau khổ, đôi khi là cả nỗi tuyệt vọng sâu không thấy đáy. Nhưng chính bởi đau khổ mà họ với cảm nhận được vị ngọt của hạnh phúc, chính bởi tuyệt vọng nên họ mới có động lực.Nhận danh sách từng từ bỏ, khám phá lối thoát và tìm thấy tia hi vọng, việc áp dụng hệ thống sao Stars System đối với các nhân vật “Saruta face” rất thông minh để thể hiện cân bằng vạn vật trong vũ trụ. Tezuka đã sáng lập hệ thống này, cho nhân vật tham gia vào các tác phẩm trong cùng một vũ trụ. Phoenix không chỉ là nơi ông thể hiện sự sáng tạo về nội dung và nhân vật mà còn về phong cách, kỹ thuật hoạt họa. Mỗi arc trong Phoenix đều được áp dụng các kỹ thuật điện ảnh một cách tài tình, nhất là cách Tezuka sử dụng “camera” để bắt chuyển động của nhân vật. Đừng bỏ lỡ cơ hội đọc tác phẩm đại kiệt tác này của nền truyện tranh Nhật Bản. Tezuka đã sáng tác nhiều tác phẩm ấn tượng và độc đáo như Black Jack, Phoenix, Dororo… Hãy để nghệ thuật của ông chinh phục trái tim bạn.