Review: Trái Đất Chuyển Mình – Một lịch sử chưa kể về nhân loại góp phần minh bạch, rõ ràng khi tư duy về quá khứ

Bạn Long Thành chia sẻ

Bạn sẽ nhận thức được rằng “Trái đất chuyển mình” là một cuốn sách đầy thách thức, không chỉ bởi vẻ ngoài đồ sộ của cuốn sách, mà còn là bởi ý định của tác giả được thể hiện ngay ở phần giới thiệu – rằng Peter Frankopan muốn quan sát sự biến đổi của Trái đất “kể từ điểm khởi đầu của thời gian.”

Và để thực hiện đúng lời hứa của mình trong phần giới thiệu, “Trái đất chuyển mình” đã bắt đầu với sự ra đời của hành tinh này cách đây 4,6 tỷ năm. Sau đó, cuốn sách này tiếp tục dõi theo sự hình thành của môi trường và khí hậu trên trái đất, cũng như cách những yếu tố này đã ảnh hưởng đến quá trình tiến hóa của loài người như thế nào, từ những người vượn có mặt sớm nhất đến người Neanderthals, và sau đó là người tinh khôn.

Câu chuyện về sự tiến hóa của con người trong cuốn sách này được đặt trong bối cảnh của môi trường. Môi trường có tác động đến mọi mặt của sự tiến hóa này – từ cơ thể, khi môi trường tạo ra những kiểu hình thời tiết thuận lợi và nguồn cung cấp thực phẩm – cho đến các niềm tin tâm linh, khi những câu chuyện tôn giáo tìm cách giải thích thế giới tự nhiên và vị trí của con người trong vũ trụ.

Như tác giả Peter Frankopan đã viết, thời gian mà loài người có mặt trên hành tinh này chỉ là một cái chớp mắt trong lịch sử địa chất dài đằng đẵng. Tuy nhiên, con người đã có những tác động to lớn đối với hành tinh này. Kể từ thế kỷ trước, những tác động này đã được tăng tốc bởi những tiến bộ công nghệ và quá trình công nghiệp hóa hàng loạt trong mọi lĩnh vực hoạt động của con người mà chúng ta có thể hình dung ra.

Cuốn sách không chỉ bao gồm những đoạn văn đề cập tới các kỹ thuật như Dao động El Nino-Phương Nam (một kiểu khí hậu tái diễn) và kiểu gen của vi-rút dịch hạch. Xen giữa đó là những thông tin ngẫu nhiên nhưng đáng kinh ngạc vô cùng, khiến cho người đọc bị thu hút, chẳng hạn như một chi tiết đã bị bỏ đi trong Bộ luật Hittite của Nesilim. Cụ thể rằng: quan hệ tình dục với lợn, chó hoặc bò có thể dẫn đến án tử hình, nhưng trong khi đó, nếu như quan hệ tình dục với ngựa – một loài động vật được đánh giá cao, lại không phải là một hành vi bị trừng phạt.

Tiếp theo đó, Frankopan tiếp tục thể hiện thái độ cởi mở với những câu chuyện về lịch sử thay thế. Trong những cuốn sách trước đây của mình, ông đã lật tẩy những câu chuyện truyền thống lấy phương Tây làm trung tâm và đưa ra những cách thức mới mở mang tầm mắt hơn để nhìn vào lịch sử nền văn minh nhân loại.

“Trái đất chuyển mình” đã mở rộng hơn phạm vi nội dung các cuốn sách trước đây của ông. Những tác phẩm trước đây của Peter Frankopan chủ yếu tập trung vào các câu chuyện của Châu u, Châu Á và Trung Á. Châu Mỹ, với các câu chuyện của người Mỹ bản địa, Maya, Aztec và Olmec, cũng như các câu chuyện về Châu Phi, Nam Á, Đông Nam Á và Polynesia.

Điều hấp dẫn cuối cùng chính là khả năng phi thường của tác giả trong việc dệt nên một câu chuyện hấp dẫn từ những sợi chỉ thông tin vụn vặt cùng những khối lượng nghiên cứu khoa học đáng kể. Những kết quả nghiên cứu khoa học này cũng đề xuất rất nhiều góc nhìn mới hấp dẫn về các hình thái thời tiết đã và đang hiện hữu suốt chiều dài lịch sử nhân loại, với những bằng chứng được phân tích từ các lõi băng và các thành phần của nhũ đá trong hang động. Lịch sử nhân loại cùng lịch sử của biến đổi khí hậu đã được khám phá song hành xuyên suốt cuốn sách dày hơn 700 trang này. Những nghiên cứu này được tham chiếu chéo với các phát hiện DNA theo dõi sự di truyền gen qua các quần thể khác nhau, cũng như các nghiên cứu về di sản ngôn ngữ – những thứ đã tiết lộ các mô hình di cư và trao đổi văn hóa của loài người.

Bạn Mai Tuyết chia sẻ

Nếu bạn đam mê những cuốn sách phân tích về các yếu tố tự nhiên có thể gây ra ảnh hưởng tới lịch sử, cục diện thế giới như Sự Minh Định của Địa Lý, Tù Nhân Của Địa Lý, Quyền Lực Của Địa Lý thì đây sẽ là cuốn sách mà bạn không thể bỏ qua được.

TRÁI ĐẤT CHUYỂN MÌNH: Một lịch sử chưa kể về nhân loại sẽ bao hàm nhiều yếu tố khác nhau của tự nhiên chứ không phải chỉ nói về địa lý. Những cuộc chiến lớn đã diễn ra từ tự cổ chí kim đều sẽ bị ảnh hưởng it nhiều bởi các hiện tượng thời tiết khác nhau.

• Đọc cuốn sách để nhận ra 1 chân lý: môi trường tự nhiên là một yếu tố quan trọng, nếu không muốn nói là yếu tố quyết định, trong lịch sử loài người và của cả lịch sử toàn cầu.
• Cuốn sách chứa nhiều tư liệu tranh ảnh phong phú, gồm: 15 bản đồ, 38 tranh ảnh in màu có giá trị, như hình ảnh về công trình định cư quy mô lớn từ 2.500 năm trước – cho thấy con người có khả năng xây dựng thành phố lớn như thế nào…
• Cuốn sách có tới 24 chương tương ứng với 24 giai đoạn của lịch sử nhân loại (theo cách chia của tác giả), cấu trúc của cuốn sách được chia thành 3 phần chính.
• Cuốn sách thể hiện một cách rõ ràng tầm quan trọng của các kiểu khí hậu, môi trường và thời tiết trong việc ảnh hưởng đến tiến trình lịch sử loài người.

Đôi khi chỉ cần một thảm họa thiên nhiên lớn, như thiên thạch va chạm hay đại hồng thủy – những sự kiện có thể đã bị quên lãng trong tâm trí con người, nhưng từng diễn ra suốt thời gian tồn tại của hành tinh – đều có thể biến mọi thứ thành tro bụi. Thế giới luôn biến chuyển, tiếp nối và thay đổi. Từ vụ nổ Big Bang đến nay, hoạt động của mặt trời, núi lửa phun trào, lũ lụt và hạn hán đã định hình nên lịch sử tự nhiên và lịch sử loài người.

Những cách thức tương tác giữa con người và trái đất đã mang lại những lợi ích to lớn – nhưng thường phải trả giá. Khi con người đối mặt với một tương lai bấp bênh, việc học những bài học từ quá khứ chưa bao giờ quan trọng hơn. Lịch sử sinh ra đời là như thế, nếu chúng ta biết rằng trong quá khứ, nhân loại đã đối mặt và xử lý 1 tình huống thế nào, rất có khả năng ta sẽ học hỏi được cách xử lý đó và chuẩn bị cho tương lai.

Trái đất chuyển mình: Một lịch sử chưa kể về nhân loại góp phần độ minh bạch, rõ ràng khi chúng ta tư duy về quá khứ